Başağaç

Başağaç Köyü Tarihi

      Köyümüzde yaşayan Kocaveliler, Kodallar ve Dombaylar lakaplarıyla anılan ailelerin bölgeye Orta Asyadan gelip ilk yerleşenler oldukları bilinmektedir. Bu aileler ile birlikte bir aile İran'dan, iki aile Afyon'un köylerinden gelerek yerleşmişlerdir. Dahası Arnavut ve Bulgar göçmeni birkaç aile olduğu bilinmektedir.

Höyükler

      Düşmanlardan korunma amaçlı olarak dağ yamacına yerleşmişlerdir işte bu yeni gelen Türkler. Tabi bu bölgeye ilk yerleşenler olmadıkları köydeki kalıntılar ve tarihi mekanlardan anlaşılmaktadır. Zira kasabanın batısındaki höyükler, kuzeyindeki değirmenler, tarihi mezarlar, merkezinde antik kent, tarihi hamam ve daha pek çok kalıntı olduğu bilinmektedir. Araştırmalar ile daha fazlası belki ortaya çıkacak; bölgedeki müzeye sahip olan merkezleri geride bırakarak açık hava müzesi haline getirilecektir. Bu durumdan çekinen kasabalılar bazı tarihi mekanların üzerlerini kapatmışlardır. Bu kadar eserin barınmasının nedeni geçiş güzergahları ve suya sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Doğal olaylar, insan aşındırmaları, arazi şartları ve iklim nedeniyle açığa çıkan kalıntılar ve eşyalar Friglerin bölgedeki izlerini gün yüzüne çıkarmaktadır. Madeni para, kişisel eşya, sikke, mekan kalıntıları ortaya çıkmış; bazı eşyalar bulanlar tarafından Afyon Arkeolaji Müzesine teslim edilmiştir.

     

Gevur Fırını

Değirmen Taşları

      Beldeye, 1980 tarihinde belediye açılmış ve o tarihlerde muhtar olan Hüseyin HOŞGÖR başa getirilmiştir. Sandıklı ovasında tarlalar bulunmakta, pek çoğuna Başağaç deresinden su sağlanmaktadır. Ovanın etrafı dağlarla çevrilidir. Doğusunda Kumalar güneyinde Akdağ yer aldığı gibi kuzeyinde yaylalara kadar büyük dağlar yoktur. Ancak kuzeyde ovanın bitip ağaçların başladığı yer olan bu tarihi yerleşim yerine Başağaç ismini vermişlerdir.

Yunan Mermi Sandığı

      28.03.1921 tarihi ve 13.0.1921 tarihinde olmak üzere Kasabamıza iki defa Yunan askeri gelmiştir. İlk gelişlerini haber alan halk Akdağın arkasındaki bir köye kaçmışlar fakat ikincisinde köyde yakalanmışlardır. Kuzeyde bulunan dağın kayalık bölgesine çıkarak kurtulmuşlardır. Düşman askerinin köyde kaçamayanları öldürdükleri, yağmalar ve tahribatlarla zarar verdikleri bilinmektedir. Köylünün ara ara, köyün kuduz bağ altı diye bilinen mevkisinde konaklamış düşman askerine ateş açması kendilerine yaklaşmalarını engellemiştir. Daha sonra yine Başağaçlı olan ve taarruzda görev yapan bir subay düşmanın buraya geldiğini haber alır ve üst makamlarına bildirerek yanına bir grup asker alıp öncü birlik olarak köye gelir. Afyon yönünden ateş açarak askerin geldiğini gören düşman acele bir vaziyette toparlanarak köy sınırlarından çekilmiştir. Bu dönüşlerle düşman arkasında çeşitli eşya, silah bırakmıştır.

Kalıntılar

Eserler

 Kaynaklar: İller Ansiklopedisi, M. Ali Doğrul, Afyon Arkeoloji Müzesi, Yaşar Atalay, Harye İşler, M. Ali Arısoy, İbrahim Türk, Ramazan Karakaya, Hatice Kayapınar, Mustafa Sarıyar, Turgut Alçıkaya, Recep Kazanpınar, Aysel Aslan

Fotoğraflar: Başağaç web editör